Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Bardzo ładnie i interesująco rozwija się ów temat. Misia i Lidka poruszyły tak wiele kwestii tyczących symboliki na macewach, że niewiele można dodać. Szczere gratulacje. Nie wiem, czy już o tym było, być może nie doczytałem, ale motyw świec na macewie zawsze oznacza kobietę. Bo do jej obowiązków należało zapalanie ognia szabasowego.
Mamy na tej stronie tego przykład, w poście Misi, tam gdzie jest zdjęcie grobu Ewy Khon. Nad nim jest fotka macewy z motywem gołębi i świec właśnie.


Niestety ale moje próby wklejenia oznaczeń hebrajskich spaliły na panewce. Są dostępne na tej stronie:

http://www.kirkuty.xip.pl/

Warto się z nimi zapoznać

Ja staram się dodawać symbole po kolei grupami, były roślinki, teraz zwierzątka, symbole żydowskie jako takie chciałam opisywać w następnej kolejności, ale niech będzie
Mogę podać adresy kilku źródeł, z których można się czegoś dowiedzieć:

http://www.polskie-cmentarze.pl/pl/Aktualnosci/Symbole-na-cmentarzach
http://www.hatikvah.pl/index.php?option ... mitstart=2
http://www.wcss.wroc.pl/wroclaw/religia ... _sy_op.htm
http://www.angelfire.com/ky2/cemetery/reid.html
http://www.zulawy.info/zabytki_cmentarze_symbolika.htm
http://www.jezuici.pl/parakow/pismo1/2006/10-11/22.HTM


Świecy jeszcze nie było, więc będzie teraz dużo :

Świeca ogólnie ma wiele znaczeń. Może symbolizować: światło, kult ognia, gwiazdę; ofiarę, miłość, sakrament, pamięć o zmarłych, kult zmarłych, pobożność, oczyszczenie; życie, duszę, ducha, czas, przemijanie, nietrwałość,

Świece lub świeczniki na grobach żydowskich jako płaskorzeźby występują na grobach kobiet, ponieważ to właśnie kobieta zapala szabasowe świece. Złamana świeca stanowi odniesienie do przerwanego życia. Rabin Solomon Ben Josef Ganzfried w swym dziele "Kicur Szulchan Aruch" napisał: "Micwa zapalania świec szabatowych dotyczy tak mężczyzn jak i kobiet, ale kobiety mają większą powinność, ponieważ one znajdują się w domu, a także dlatego, że kobieta zgasiła świecę świata, gdy przywiodła do grzechu pierwszego człowieka i spowodowała ciemność jego duszy".

W tradycji żydowskiej do obowiązków kobiety należy zapalanie świec szabatowych i chanuki oraz ich błogosławienie. Najczęściej są one wieloramienne o nieparzystej liczbie ramion, choć należy pamiętać, że pojedynczy lichtarz w złożeniu z księgami występuje tylko na grobie mężczyzny.

Czasem na nagrobkach ilość ramion świecznika odpowiada ilości osieroconych przez kobietę dzieci. Niekiedy dodatkowo po bokach umieszczona jest kotara, którą zasłania się po zgaszeniu świec.

Świece przedstawiane są najczęściej zgasłe lub złamane, co symbolizuje zgaśnięcie życia lub nagłą śmierć. Często można zobaczyć, jak świece gasi orzeł albo lew.

Świeca, jako symbol duszy ludzkiej zapalana jest w synagodze przy nazwisku zmarłego członka rodziny w rocznice jego śmierci
Można także spotkać dłonie błogosławiące świece, co jest aluzją do szabatowych obowiązków kobiety.

Świece zapalone symbolizują długie życie. Świeczniki mogą przybierać również kształt menory siedmioramiennej, której znaczenie ewoluowało z czasem do roli emblematu Judaizmu, a w końcu godła odrodzonego państwa Izrael. Stąd na współczesnych nagrobkach symbol ten może mieć zupełnie inną wymowę. Na dawniejszych macewach siedmioramienne świeczniki umieszczano na grobach kobiet, które dożyły sędziwego wieku.

Świeca jest w pewnym sensie "nośnikiem" światła oraz ognia i tym samym przejmuje symbolikę życia. W chrześcijaństwie uosabia także Jezusa, a dokładniej jego obecnośc w danym miejscu. Tak należy ją interpretować np. na obrazie Jana van Eycka Zaślubiny Arnolfinich. Zgaszona była popularnym motywem wanitatywnym oznaczającym śmierć...

Jednorożec - symbol człowieka sprawiedliwego i znak zbawienia

W kontekście tradycji judaistycznych - alegoryczne nawiązanie do doskonalenia duszy przez ciągłe poszukiwanie prawdy w studiowaniu Tory.

W symbolice chrześcijańskiej jego znaczenie zostało przejęte ze starożytnych legend i występuje już w tekstach wczesnochrześcijańskich. Rolą Jednorożca było zwalczanie trucizn. Przed trucizną miały chronić przede wszystkim jego rogi.

Jednorożec Symbol czystości i niewinności i dziewictwa Matki Bożej.
Jednorożca schwytać potrafi jedynie dziewica, dlatego stał się symbolem dziewictwa.

Jednorożec jest również symbolem Ducha Świętego, a także atrybutem świętych Justyn z Antiochii i Padwy.



I inne przykłady na stronach:
http://www.flickr.com/photos/82323841@N00/503808451
http://www.flickr.com/photos/8228509@N05/2080839039
http://www.cemeteryprints.com/Afterlife ... nicorn.htm
http://www.flickr.com/photos/49503007103@N01/190857850

Feniks - to mistyczny ptak o ognistym upierzeniu, „ptak ognia”, będący uniwersalnym symbolem słońca, nieśmiertelności, odrodzenia i zmartwychwstania (feniks z popiołów).

Ojcowie Kościoła przyznawali Feniksowi role symbolu o podwójnym znaczeniu – miał on oznaczać zarówno Zmartwychwstałego Chrystusa, jak i duszę ludzką.

W mitach egipskich o Ozyrysie i Ra również jest symbolem nieśmiertelności i zmartwychwstania. Według wierzeń Egipcjan - feniks był ptakiem wielkości orła, o błyszczącym, złocistoszkarłatnym upierzeniu, złotym ogonie, dziobie, szponach i melodyjnym głosie.

W kulturze chrześcijańskiej feniks, gdy zbliża się śmierć, sam buduje swój stos, który zapala się od promieni słońca, a z popiołu odradza się nowy feniks. Śmierć i odrodzenie feniksa to symboliczny obraz Śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Feniks symbolizuje nieśmiertelność i triumf wiecznego życia nad śmiercią.

W tradycji żydowskiej feniks, występujący pod imieniem Milcham, jest jedynym zwierzęciem, które odmówiło Ewie zjedzenia owocu.

Lew należy do symboli wieloznacznych i czasami istotny jest kontekst innych elementów rysunku.
Lew służy jako opiekun na cmentarzu, ochrania grób przed niechcianymi gośćmi i złymi duchami. Symbolizuje odwagę i męstwo zmarłego.

Jest biblijnym symbolem pokolenia Judy. Juda był jednym z 12 synów Jakuba, który umierając błogosławił go słowami: Młody lwie, Judo, synu mój, na zdobyczy, synu mój wzrosłeś, czai się jak lew i jak lwica, któż go spłoszy? (Ks. Rodz. 49,9) W takim znaczeniu lew przedstawiany jest samodzielnie, stojący na tylnych łapach z odchyloną do tyłu głową.

W Biblii lew występuje jako uosobienie siły i potęgi lub królestwa dawidowego oraz oczekiwania na przyjście Mesjasza.

Często lew umieszczany jest na nagrobkach w połączeniu z innymi przedmiotami. Można spotkać lwa podtrzymującego koronę tory, co oznacza strażnika zasad religijnych. Może to być również wizerunek lwa otwierającego szafę z księgami.
Inną kompozycją jest przedstawienie dwóch lwów trzymających koronę, tarczę lub inny emblemat. To są wzory zapożyczone ze sztuki nie żydowskiej , zapewne miały kojarzyć osobę zmarłego z powagą, dostojeństwem i tym samym uświetniać jego imię.
Jak już było wspomniane, lew podobnie, jak i inne zwierzęta, to także obrazowy synonim imienia Lejb (jidysz) i Arje (heb.), czasmi także imienia Jehuda.





źródło


źródło


źródło

Dawno nie było nowych symboli, więc kontynuując rozpoczęty wcześniej wątek symboli żydowskich:

Dzban lub misa

Przechylony dzban lub misa, ręka unosząca dzban z wodą, woda z dzbana lejąca się do misy, obmywana dłoń - symbole te zdobią groby zmarłych pochodzących z plemienia lewitów (ha-Lewi), ponieważ ich praprzodkowie byli pomocnikami świątynnymi i do ich zadań należało między innymi czytanie w synagodze Tory oraz obmywanie rabinom rąk, przed błogosławieństwem, stąd przedstawienie tej czynności lub potrzebnych do niej przyborów. To jeden z symboli jednoznacznie określających osobę zmarłego.

Księga, szafy z księgami
Księga jest symbolem Wiary, księgi życia, ale też przedstawia mądrość, wyższą kulturę duchową, modlitwę, pamięć lub kogoś, kto pracował jako pisarz sprzedający książki, albo wydawca. Książki i zwoje mogą również reprezentować Ewangelistów.
W tradycji żydowskiej symbole te znajdujemy na grobie osoby uczonej w Torze i Talmudzie lub sofera, czyli osoby przepisującej święte księgi.

Pisarzom ryto na nagrobkach stosy ksiąg, na których wypisane były ich tytuły. Na macewach ludzi uczonych, którzy czytali Torę w synagodze, pełnili funkcje rabinów - znajduje się na nich tzw. "jad" (z hebrajskiego "ręka") wskazówka w kształcie ręki z wyciągniętym palcem wskazującym służąca w synagogach do wskazywania czytanego tekstu.
Czasem przy księgach umieszczano również pojedynczy lichtarz ze świecą, gdyż święte teksty utożsamiano ze światłem wiedzy.

Skarbonka lub ręka wrzucająca monetę do skarbonki
Relief umieszczany na macewach osób znanych ze swej dobroczynności, hojności, zalety bardzo cenionej wśród społeczności żydowskiej.
Skarbonka może również oznaczać że zmarły był skarbnikiem, pełnił funkcje społeczne związane ze zbieraniem pieniędzy.
Symbol dłoni wyciągniętej w stronę skarbony pojawia się z reguły na grobach kobiet, ale spotykany jest też na grobach mężczyzn.

Kolumna symbolizuje oś świata, połączenie ziemi z niebem, trwałość, stałość i zaufanie. W postaci złamanej jest symbolem śmiertelności, ułamanej podpory życia, wskazują kruchość życia, oznaczają śmierć osoby, która zmarła młodo lub w sile wieku, przed osiągnięciem starości. Niektóre są wynikiem uszkodzenia lub wandalizmu, ale większość kolumn celowo wyrzeźbionych jest w takiej formie.

Owca, trzoda owiec – symbol żałoby po zmarłym, utraty przewodnika lub matczynej opieki.
Owce znajdujące się przy studni mówią, że zmarła miała na imię Rachela lub Rebeka, ponieważ w Biblii pojawiają się właśnie, kiedy kogoś poją wodą ze studni.

Klepsydra - jako przyrząd do odmierzania czasu symbolizuje, upływ czasu i śmierci, ale także cykliczność (kiedy piasek się przesypie, odwracamy klepsydrę i proces zaczyna się od początku). Często przedstawiana była ze skrzydłami (uskrzydlona klepsydra). Na Cmentarzu Powązkowskim można spotkać ciekawy przykład klepsydry połączonej ze skrzydłami nietoperza.

Serce dopiero od średniowiecza jest jednoznacznym symbolem miłości. Wcześniej bywało kojarzone z wnętrzem człowieka, z tym co w nas duchowe. Jako siedlisko rozumu, woli i pamięci znak serca symbolizował najważniejsze zdolności duchowe człowieka.

Śpiące dziecko

Symbol ten wywodzi się z epoki wiktoriańskiej i jest oznaczeniem śmierci. Zazwyczaj zdobi grób niemowlecia lub dziecka. Postacie śpiących dzieci są często skąpo ubrane - symbolizują, że młode niewinne dzieci nie mają nic do ukrycia.

Przykład jednego z dziecięcych nagrobków. Tym razem bez komentarza.

Wczoraj byłem na pogrzebie bliskiej osoby. Raczej nie lubię pogrzebów. Coś się definitywnie skończyło.
Ale pogrzeby, chyba zawsze skłaniają do refleksji. Ksiądz mówił, ze umarła osoba stoi już 'twarz w twarz z Panem'. Że za jakiś czas, znów się z nią spotkamy... Chyba prawie wszyscy uczestnicy pogrzebu to katolicy. To co usłyszeli powinno dawać im radość... Jednak płakali, cierpieli... Może podświadomie czują, że chyba jednak tak nie będzie

Zrobiłem zdjęcie współczesnego anioła. Jakby zatroskanego, zasmuconego, a może zmartwionego.
Pewnie 'On też zna prawdę'. Chyba, że jego poza symbolizuje coś, czego ja jeszcze nie wiem

A jaka tu jest symbolika? Zmierza we właściwym kierunku?

Tu nie ma symboliki, tu jest biznes...

"Czys­ta lo­gika jest ruiną ducha", przeczytalem z tabliczki zawieszonej na starym buku lesnego cmentarza.
Tak oddaje sie ziemi spopielonych znajomych i nieznajomych kilka kilometrow od mojego domu.Calkiem sporadycznie zjawia sie tam ewangielicki pastor, katolicki ksiadz czy np. Chewra Kadischa z Hesped,przynoszac zalobnikom religijne "opium".
Pojawiaja sie za to cytaty, zawieszone na mosieznych tabliczkach, takie jak ten z Antoine de Saint-Exupéry:
( Pu­re lo­gic is the ruin of the spi­rit.)

BYDZIAK 1958 pisze:Ksiądz mówił, ze umarła osoba stoi już 'twarz w twarz z Panem'. Że za jakiś czas, znów się z nią spotkamy... Chyba prawie wszyscy uczestnicy pogrzebu to katolicy. To co usłyszeli powinno dawać im radość... Jednak płakali, cierpieli... Może podświadomie czują, że chyba jednak tak nie będzie

Trafiłeś w dziesiątkę Człowieka jest łatwo zmanipulować i sekty to wykorzystują.

Symbole na nagrobkach żydowskich w Koronowie.
Ciekawym zwyczajem jest układanie na macewach małych kamyków przez odwiedzjących. Zwyczaj ten ma różne wytłumaczenia. Jedną z nich jest nawiązywanie do pochówków na pustyni, gdzie ciało przykrywano kamieniami zabezpieczając przed dzikimi zwierzętami. Inna, to symboliczne uczestnictwo w pogrzebie zmarłego kogoś, kto na nim nie był.