Bocznica kolejowa do gazowni i rzeźni

[Hrab]

Ostatnio przeszedłem kawałek śladem bocznicy kolejowej do gazowni, rzeźni i innych dawnych zakładów.
Na tę okoliczność otworzyłem ten wątek, chociaż temat tej bocznicy pojawił się za sprawą MWS w wątku o elektrowni węglowej:
viewtopic.php?f=95&t=4083&p=28223&hilit=bocznica+do+gazowni#p28223

Bocznicę wybudowano na potrzeby rzeźni miejskiej (1890). Z biegiem czasu powstał szereg jej rozgałęzień obejmujący swoim zasięgiem okoliczne
zakłady - firmy: Meiwald, Schmidt, Kolwitz, Ein- und Verkaufsverein Bleichfedle, Zimmermann, Krause und die Maschinenfabrik von H. Böttcher,
oraz właśnie gazownię.

Bocznica odchodzi na południe od dawnej linii kolejowej zaraz za Biedronką przy Kamiennej, czyli za dawną fabryka puszek (też temat wart opracowania, bo to i owo po niej zostało).
Dalej były rozgałęzienia do fabryk m.in. : H. Krause, H. Böttcher, potem do magazynów handlowych Kolwitza. Była jeszcze jakaś firemka na samym rogu Chodkiewicza i Sułkowskiego w obecnym przebiegu (dawniej Sułkowskiego biegła prosto do Chodkiewicza, bez obecnego łuku i się kończyła). Następnie dłuższy odcinek bez odgałęzień. Przed Bazyliką św. Wincentego à Paulo tory rozgałęziały się. Jedna nitka szła do rzeźni, druga do warsztatów (stoją do dziś – potem miało to miejsce coś wspólnego z tramwajami - temat też do rozszyfrowania) i trzecia nitka szła prosto do Jagiellońskiej i dalej do gazowni.
Obecnie ślad torowiska pozostał niemal nienaruszony na odcinku między Kamienną, a skrzyżowaniem Sułkowskiego z Chodkiewicza. Są to tereny bardzo zapuszczone. Na odcinku dawnych magazynów Kolwitza płot jest przesunięty na tory i pozostała tylko wąska ścieżka zarośnięta krzakami, które tej ciepłej zimy zaczęły puszczać listki. Po jej drugiej stronie są ogródki działkowe. Są one skansenem architektury działkowej. Temat na osobny watek. Czas tam się zatrzymał kilkadziesiąt lat temu jak obok jeździły parowozy z węglem i wieprzowiną.
Dalej torowisko zostało zajęte przez wybudowane później ulice. Może być jakiś ślad po linii do rzeźni wzdłuż ulicy Berwińskiego przy wspomnianych warsztatach. Tam jeszcze się nie przyjrzałem. Na terenie tym znajduje się Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego. Willa przez nie zajmowana musiała mieć coś wspólnego z warsztatami do których wchodziło środkowe odgałęzienie bocznicy.

[Lidka]

Dzieki Hrab. Bardzo mnie to ciekawiło.

[Hrab]

Dalsze zdjęcia z mapką satelitarną tego pierwszego odcinka bocznicy.

[lisiogonek]

Hrab - Twoje relacje zawsze mnie wciągają i skądinąd wygląda jakbyś interesował się tym co i mnie interesuje... Chociaż akurat jestem skoncentrowany na Wyrzyskiej Kolei Powiatowej to lubię poznawać historię i stan obecny obiektów naszego grodu nad Brdą

[Hrab]

Co do zainteresowań, to na pewno mamy podobne. Ja kiedyś obszedłem lub objechałem wszystkie torowiska kolejek powiatowych na zachód od Bydgoszczy do linii Nakła i nieco się nawojowałem z PKP i konserwatorem zabytków o ich zachowanie. Kiedyś rozpoznawałem wszystkie typy lokomotyw i parowozów.
Wracając do tematu – na zdjęciach wyjście bocznicy z przesmyku między Kolwitzem i ogródkami. Dalej bocznica biegła niedaleko szpaleru topól przy płocie UKW, a może nawet po chodniku lub asfalcie obecnego pasa ulicy (kiedyś był tylko jeden pas, ten od strony policji). Następnie tory szły nasypem przed frontem nowej biblioteki UKW. Zaraz za nasypem, na miejscu biblioteki, były ogródki działkowe.

[BYDZIAK 1958]

Znalazłem ciekawe zdjęcie, rodzaju 'gazetowego', z rejonu dzisiejszej ul Ogińskiego. Zrobione było mniej więcej w tym miejscu:
(fotka z 'sv')


Zdjęcie jest z nk, z profilu "Spacer po starej Bydgoszczy"

[Hrab]

Na odcinku przed biblioteką UKW pociąg jechał nasypem przed płotami działek. Nie było tu ulicy, resztę terenu zajętego obecnie przez ulicę Ogińskiego zajmował trawiasty nieużytek. To jest właśnie miejsce ze zdjęcia Bydziaka. Główna ulica będąca przedłużeniem Sułkowskiego biegła bezpośrednio przy stadionie Polonii. Na tym odcinku chodziłem po szynach bocznicy ćwicząc z kolegami równowagę, gdy szliśmy na religię do bazyliki. Tak przy okazji – tam na Szymanowskiego widywałem latarnika zapalającego lampy gazowe, chyba ostatnie w mieście. Czasem widywałem pociąg do rzeźni. Nie pamiętam torów na wprost do gazowni, może zlikwidowano je wcześniej, a może zapamiętałem tylko jakieś transporty do rzeźni ze względu na żywy ładunek.
Potem pociąg do rzeźni jechał przy płocie tego tajemniczego zakładu, gdzie jest Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa. Korciło mnie namalować jadący tu parowóz i bydlęce wagony np. wyjeżdżające z Focusa. Nie mam niestety umiejętności Bydziaka i stosownych narzędzi.

[BYDZIAK 1958]

(...)
Potem pociąg do rzeźni jechał przy płocie tego tajemniczego zakładu, gdzie jest Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa. Korciło mnie namalować jadący tu parowóz i bydlęce wagony np. wyjeżdżające z Focusa. Nie mam niestety umiejętności Bydziaka i stosownych narzędzi.

Te dawne 'rysunki z pamięci', które kiedyś pokazałem, zrobiłem długopisem. Zresztą będę musiał narysować na nowo miejsce przy Nakielskiej.(Nie wiem czy mi się to uda, bo 'umiejętności' pomału zanikają. ) 'Murek oporowy' nie był tam taki długi i do tego były obok schodki... Tak to pokazała scena na 'Sąsiadach', z której nie dawno 'wyjąłem' kadr'

Czy to miejsce zajmował 'tajemniczy zakład' ?
http://goo.gl/maps/Q8lQ6

Możliwe, że należało to do MZK. W latach osiemdziesiątych, przez dłuższy czas stał tam, widoczny od ulicy, taki dziwny wagonik, który po latach widziałem na Toruńskiej.
(Kadr z filmiku)

[Hrab]

Jak wspomniałem na początku, mnie też ten zakład tez kojarzył się z MZK - z warsztatami robót torowych. Ten chłopiec na starym zdjęciu stoi na rozjeździe do tego zakładu, a za nim jest rozjazd do rzeźni. Na planie z 1914 roku jest tam jakaś ślusarnia. Może produkowali coś na potrzeby przemysłu mięsnego, tory do transportu tusz itp.?

[jaras]

Ja pamiętam z terażniejszości że był tam duży serwis oponiarski "Sowkam".

[wichura]

Zwróćcie uwagę, że bocznica do rzeźni krzyżowała się z szynami na Chodkiewicza prowadzącymi na Bielawy (a kiedyś trasa była dłuższa i trójkąt manewrowy był dopiero przy Głowackiego) oraz krótko także i na Jurasza.
Później (co ja pamiętam) częśc torów rozebrano, a trasa została skrócona. Ale jeszcze w latach 90-tych bocznica kończyła się przy ogródkach działkowych jakieś 50 m przed jezdnią. Pamiętam jak stały tam wagony towarowe... Zaś boczne odgałęzienia na teren PHSu (obecnie teren Asa) dochodziły do murku przy chodniku na Chodkiewicza, zaś towary do magazynów PHSu ładowano bezpośrednio na rampę wzdłuż budynków.

[bunkier]

Kiedyś już prezentowałem to zdjęcie.
Widoczny przejazd kolejowy przez ul. Gdańską:

[Hrab]

To musi być zdjęcie z początku wieku. Jeszcze nie widać tu fabryki puszek, za którą zaczyna się bocznica.

[GrapHite]

To musi być zdjęcie z początku wieku. Jeszcze nie widać tu fabryki puszek, za którą zaczyna się bocznica.

Jeśli by była na zdjęciu i tak by nie było widać

[BYDZIAK 1958]

Fragment zdjęcia z zaznaczonym przebiegiem torowiska w rejonie Jagiellońskiej. Strzałka pokazuje dwuosiowy wagonik towarowy.

[monter1951]

Bocznica kolejowa przy skrzyżowaniu ulic Józefa Sułkowskiego i Sportowej w roku 1943.

[BYDZIAK 1958]

^^^ Warto, dla porównania pokazać to miejsce jak wygląda dzisiaj. Dodam, że widziałem już kiedyś to, lub podobne zdjęcie. Przy Chodkiewicza też się krzyżował tor tramwajowy z kolejowym. Ale tam były tylko przetoki z docelowymi towarami, więc chyba nie kolidowało to w sposób odczuwalny z ruchem tramwajowym.

[escobar]

na http://www.skyscrapercity.com
można znaleźć archiwalne zdjęcie bocznicy kolejowej na wysokości nieistniejących już ogrodów działkowych "Swoboda"
widać doskonale biegnące tam tory, ogrodzenie działek, oraz rosnącą trawę - na miejscu, gdzie teraz jest ulica Ogińskiego...
ps. nie wklejam fotki, ani dokładnej lokalizacji, bo nie pamiętam czy jest w zakładce: Bydgoszcz na starej fotografii? Bydgoszcz w PRL?

[BYDZIAK 1958]

^^^ Link odsyła ogólnie do ssc. Mógłbyś dać docelowy, do wątku?

[Hrab]

Przeglądając plany zauważyłem, że w 1900 roku istnieje wyłącznie bocznica do rzeźni.
Natomiast w 1908 roku jest bocznica do rzeźni i gazowni, a nie ma jeszcze do tej ślusarni między nimi.
Jest tu pewna sprzeczność z informacją w Wikipedii o powstaniu bocznicy już w 1890 roku:
Do wytwarzania gazu używano węgla górnośląskiego oraz angielskiego. Dla ułatwienia transportu, w 1890 roku wybudowano własną bocznicę kolejową, która wiodła wzdłuż dzisiejszej ul. Ogińskiego. W 1909 roku przewinęło się przez gazownię 1219 wagonów o łącznym ładunku 17,5 tys. ton. W 1910 roku, m.in. dla rozładunku wagonów z bocznicy oraz barek na Brdzie, powstała kolejka wisząca o napędzie elektrycznym.