Zakład Karny w Koronowie.

[Maciej Kulesza]

Dzięki uprzejmości Dyrekcji Zakładu Karnego w Koronowie, która pozwoliła mi na wykonanie zdjęć i gościła u siebie, przybliżę Wam jak wygląda Zakład Karny w Koronowie.
Dlaczego ten?
1. Bo to ciekawy budynek z interesującą historią.
2. Dyrekcja zgodziła się na moją wizytę.

Dla jasności. Byłem tam turystycznie (w pełnym słowa tego znaczeniu) aby zobaczyć jak zakład wygląda od środka.
Nie jako pensjonariusz.

Zobaczymy m.in. celę izolacyjną, więzienną, spacerniak, wejdziemy na dzwonnicę pobliskiej Kolegiaty pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, aby zobaczyć zakład z wysokości.


Zakład Karny widok z wieży Kolegiaty na pocysterskie zabudowania.

Dla porządku dodam, że prezentowane zdjęcia wewnątrz zakładu zostały wykonane w celu ich publikacji. Z zrozumiałych względów nie wszystkie zdjęcia można było pokazać i nie wszystko można było fotografować, co jest dla mnie jasne, zrozumiałe i nie podlegające dyskusji.
Zdjęcia przybliżą Wam wizerunek zakładu, jego historię i współczesność.


Kolejne ujęcie z wieży.

Przeznaczenie
Zakład Karny w Koronowie jest jednostką typu zamkniętego dla mężczyzn będących recydywistami penitencjarnymi z oddziałem zakładu karnego typu półotwartego. Placówka ma miejsce dla 595 skazanych.

http://fotoforum.gazeta.pl/photo/5/xc/w ... 9DTsNB.jpg
Klasyczne ujęcie. Po prawej rzeka Brda.


Widok z skarpy po drugiej stronie Brdy. Za moimi plecami bloki osiedla.
Z tej wieży Kolegiaty tuz pod dzwonami wykonałem zdjęcie z wysokości

Historia
Zakład Karny w Koronowie utworzony został w 1819 roku na mocy reskryptu króla Fryderyka Wilhelma III, kiedy to władze pruskie przejęły majątek Zakonu Cystersów wraz z klasztorem i kościołem. Adaptacja zabudowań klasztornych na więzienie trwała rok. Klasztor pochodzi z XIV wieku. W chwili przejęcia miał zabudowę typowo barokową, której elementy architektoniczne i dekoracyjne pozostały do dzisiaj.


"Trojan".Widok z skarpy na Zakład Karny.

W II połowie XIX wieku, zgodnie z ówczesnymi trendami penitencjarnymi, władze pruskie wybudowały nowy pawilon celkowy. W latach 1838-1849 pojawiła się nowa koncepcja, która sukcesywnie wcielana była w życie, tzw. system celkowy. Polegał on na odbywaniu kary przez jednego skazanego w jednej celi, z jednym łóżkiem i Biblią. Aby zrealizować ją, władze wybudowały wspomniany pawilon celkowy - charakterystyczny budynek współcześnie górujący nad pozostałymi zabudowaniami, który nosi potoczną nazwę „Trojan”. Budynek został ukończony w ekspresowym tempie w 1871 roku. Wybudowano go za kontrybucje wojenne nałożone przez Prusy na Francję po przegranej wojnie. Do 1920 roku w więzieniu odbywali wyroki przestępcy kryminalni z terenu Prus Zachodnich.


Brama wejściowa.

26 stycznia 1920 roku gen. Józef Haller w imieniu RP przejmuje wiezienie. W przejętym wiezieniu władze polskie osadzają przestępców kryminalnych i politycznych.

Po wybuchu II Wojny Światowej 2 września decyzją gen. Władysława Bortnowskiego więźniowie zostają wypuszczeni. Naczelnik Skowroński udzielił swoistej amnestii osadzonym, a funkcjonariusze zostają ewakuowani do Warszawy i Lublina.


Świetlica. Tu pensjonariusze grają w "pingla".


Wejście do cel.


Wewnętrzny dziedziniec zakonny. Obecnie znajduje się tu boisko i ławeczki.
Niestety dołu nie można pokazać. Szkoda.

[Maciej Kulesza]

W latach 1939 – 1945 opuszczone więzienie ponownie trafia w ręce niemieckie. Więzionych tu było około 1800 osób, z których zmarło lub zginęło 600 więźniów. Kilkaset metrów od zakładu za stadionem miejskim po lewej stronie drogi jest miejsce pamięci poświęcone zmarłym więźniom.

26 stycznia 1945 roku Armia Czerwona z LWP wyzwala Koronowo i więzienie. Ponownie trafia ono w ręce polskie.


Tak wygląda korytarz wew. "Trojana".


A tak "Trojan" od zewnątrz.


Spacerniak


Korytarz. Po prawej i lewej cele.


Izolatka. Stalowe elementy przytwierdzone na stałe.


Na dachu.


W latach 1946 – 1956 w wiezieniu przetrzymywano więźniów politycznych. Ten okres jest najmniej znany. Nie wiemy czy wykonywano wyroki śmierci i torturowano więźniów. W 1956 roku naczelnik więzienia Kozach został skazany prawomocnym wyrokiem za „nadużycie władzy”.

W grudniu 1981 roku do koronowskiego wiezienia trafiają internowani po wprowadzeniu stanu wojennego.

-- poniedziałek, 7 gru 2009, 22:39 --

Czasy współczesne

W styczniu 2007 roku otwarto nowy pawilonu dla 192 skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w trybie półotwartym.
Koszt inwestycji to 7,6 miliona złotych. Pawilon powstał w starorzeczu Brdy, na miejscu zlikwidowanej filii Przedsiębiorstwa Przemysłu Meblarskiego w Potulicach.
W dwukondygnacyjnym budynku niskie wyroki pozbawienia wolności odbywa 190 skazanych, osadzonych w celach 4- i 6-osobowych, dodatkowo dwa miejsca w specjalnej celi przeznaczone są dla osób niepełnosprawnych. Cele mieszkalne przez całą dobę pozostaną otwarte. Budynek jest bardzo nowoczesny i funkcjonalny.


Nowa inwestycja. Pawilon dla więźniów z niskimi wyrokami.




Cela w nowym pawilonie.

Spotkania intymne
W sąsiadujących budynkach urządzono salę widzeń, kantynę, dwa pomieszczenia do widzeń intymnych (!) i stołówkę. Na miejscu jest kaplica, sala telewizyjna, sprzęt do ćwiczeń siłowych, stół do ping-ponga. Na zewnątrz budynku jest boisko do koszykówki i siatkówki. Odział jest oddzielony od pozostałej części jednostki. Więźniowie z niższymi wyrokami nie mają kontaktu z recydywistami. Budynek wygląda bardzo przyjaźnie i nie przypomina „klasycznego” więzienia przynajmniej w klasycznym jego rozumieniu.


Sala gimnastyczna.



Organizacja i działalność współcześnie
Obecnie jest to Zakład Karny typu zamkniętego dla recydywistów penitencjarnych. W zakładzie przebywa około 700 mężczyzn. Kary pozbawienia wolności odbywają tu również więźniowie z wyrokami 25 lat pozbawienia wolności i dożywocia.
W trakcie odbywania kary osadzeni mogą korzystać ze świetlic, biblioteki oraz pracowni artystycznej. Wydają gazetkę więzienną „Za Żelazną Bramą”. Pola spacerowe umożliwiają grę w siatkówkę i koszykówkę. Na terenie zakładu jest również sala gimnastyczna.
W zakładzie realizuje się nauczanie na poziomie liceum ogólnokształcącego oraz zasadniczej szkoły zawodowej przygotowującej do zawodu kucharza małej gastronomii.
Skazani zatrudnieni są przy pracach porządkowych i pomocniczych również u okolicznych przedsiębiorców, za co są wynagradzani.


Jeśli ktoś stawia opór jest zakuwany w kajdany. Żartuję. Te oryginalne kajdany pochodzą pochodzą
prawdopodobnie z końca XIX w.


A to pas bezpieczeństwa stosowany jeszcze po II wojnie.


Zostałem w niego zapięty.

Podziekowania
W tym miejscu uprzejmie dziękuję Dyrektorowi Zakładu Karnego w Koronowie Panu Kazimierzowi Bogusławskiemu za wyrażenie zgody na moją wizytę. Szczególnie dziękuję Panu Włodzimierzowi Danek za oprowadzenie po terenie zakładu i przekazaniu cennych informacji na temat historii placówki.
Jeszcze raz serdecznie dziękuję.

[Robert Grochowski]

Bardzo ciekawy materiał. Tylko jedno sprostowanie: z przełomu XIII/XIV w. pochodzi jedynie kościół klasztorny. Nic nie wiemy natomiast na temat pierwotnego kształtu budynków klasztornych - możemy jedynie powiedzieć, że zgodnie z regułą przyległy bezpośrednio do południowej strony kościoła. Począwszy od rządów opata Ignacego Bernarda Gnińskiego (1686-1706), aż do czasów I rozbioru Polski w 1772 roku, klasztorne claustrum zostało całkowicie przebudowane. Pierwotne budynki wyburzono, po czym w nieco innym miejscu wzniesiono nowe, barokowe. W tym samym czasie, na południe od claustrum, powstała okazała rezydencja opata. Po zajęcia miasta przez Prusy, konwent funkcjonował do 1819 roku, kiedy to nastąpiła kasata zakonu. Kościół zamieniono na symultaniczny, a następnie parafialny. Inny los spotkał zabudowania klasztorne, które zaadoptowano na więzienie. Objęło ono wszystkie budynki zlokalizowane po wschodniej i południowej stronie świątyni, m.in. pałac opata i furtę. Klasztor przystosowano do nowych potrzeb, zachowując jego bryłę, elewacje, jak również w znacznym stopniu układ pomieszczeń i sklepienia. W drugiej połowie XIX wieku rozebrano południowo wschodni narożnik klasztoru, wznosząc na jego miejscu nowy, 5 kondygnacyjny budynek dla skazanych. Zmianom funkcji, na mieszkalną bądź administracyjną, uległ również pałac opata i furta klasztorna. Pod koniec XIX wieku wzdłuż południowej krawędzi dziedzińca wybudowano prostokątny w rzucie obiekt gospodarczy, pierwotnie zapewne kuchnię - współcześnie kaplica więzienna i magazyn.

[WDW]

I coś ode mnie: wiosną 1945 r. w koronowskim więzieniu, przetrzymywano m.in. SS-manów. Grupa wspomnianych więźniów pod koniec kwietnia 1945 r. została zakwaterowana we Wtelnie i pod strażą MO przeprowadzała ekshumację zwłok ofiar niemieckich egzekucji prowadzanych na przełomie września i października 1939 r. na tryszczyńskich polach, ofiary ginęły w/nad rowami strzeleckimi.
Na temat funkcjonowania koronowskiego więzienia w okresie II wojny światowej powstała ciekawa publikacja, tytuł znajdę jutro w służbowej biblioteczce

[mercur]

Arcyciekawy materiał !!!
ZK Koronowo często zdarza mi się obserwować ze skarpy po drugiej stronie starorzecza Brdy, gdzie mieszkają Teściowie. Miałem okazję odbyć kilka razy spacer wzdłuż murów, ale nie byłem nigdy w środku. Jak znajdę chwilkę dorzucę kilka fotek ze skarpy. Mam też trochę innych fot, ale muszę skonsultować się czy można je tu prezentować.

[Igor]

Ciekawy materiał dot. ucieczki 12 koronowskich więźniów.
http://m.bydgoszcz.gazeta.pl/bydgoszcz/ ... 03206.html

Przy okazji:
WDW - publikacja o której mówisz to: Ciężkie więzieni karne w Koronowie w latach 1939-1945 Anny Perlińskiej
Maciej Kulesza - Józef Haller nie był związany z wyzwoleniem więzienia w Koronowie w 1920 jak i w ogóle z wyzwoleniem Koronowa. Jest to błąd, który często przewija się w opracowaniach, zwłaszcza tych lokalnych nie pisanych przez historyków. W styczniu 1920 Koronowo jak i więzienie zostało wyzwolone przez pułkownika Wacława Przeździeckiego. Błąd ten wynika z tego, że funkcjonują w internecie zdjęcia generała Hallera pod ratuszem w Koronowie, jednak zdjęcie to było zrobione w 1932.